‘‘ทนฺโต ทมยตํ เสฏฺโฐ, สนฺโต สมยตํ อิสิ;

มุตฺโต โมจยตํ อคฺโค, ติณฺโณ ตารยตํ วโรฯ

‘‘อิติ เหตํ นมสฺสนฺติ, มหนฺตํ วีตสารทํ;

สเทวกสฺมิํ โลกสฺมิํ, นตฺถิ เต [นตฺถิ เต (สี. สฺยา. กํ. ปี.)] ปฏิปุคฺคโล’’ติฯ ตติยํ;

4. กาฬการามสุตฺตํ

[24] เอกํ สมยํ ภควา สาเกเต วิหรติ กาฬการาเม [โกฬิการาเม (ก.)]ฯ ตตฺร โข ภควา ภิกฺขู อามนฺเตสิ – ‘‘ภิกฺขโว’’ติฯ ‘‘ภทนฺเต’’ติ เต ภิกฺขู ภควโต ปจฺจสฺโสสุํฯ ภควา เอตทโวจ –

‘‘ยํ , ภิกฺขเว, สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา, ตมหํ ชานามิฯ

‘‘ยํ, ภิกฺขเว, สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา, ตมหํ อพฺภญฺญาสิํฯ ตํ ตถาคตสฺส วิทิตํ, ตํ ตถาคโต น อุปฏฺฐาสิฯ

‘‘ยํ , ภิกฺขเว, สเทวกสฺส โลกสฺส สมารกสฺส สพฺรหฺมกสฺส สสฺสมณพฺราหฺมณิยา ปชาย สเทวมนุสฺสาย ทิฏฺฐํ สุตํ มุตํ วิญฺญาตํ ปตฺตํ ปริเยสิตํ อนุวิจริตํ มนสา, ตมหํ น ชานามีติ วเทยฺยํ, ตํ มมสฺส มุสาฯ

‘‘ยํ, ภิกฺขเว…เป.… ตมหํ ชานามิ จ น จ ชานามีติ วเทยฺยํ, ตํปสฺส [ตํ ปิสฺส (สฺยา. กํ.), ตํ มมสฺส (ก.)] ตาทิสเมวฯ

‘‘ยํ, ภิกฺขเว…เป.… ตมหํ เนว ชานามิ น น ชานามีติ วเทยฺยํ, ตํ มมสฺส กลิฯ

‘‘อิติ โข, ภิกฺขเว, ตถาคโต ทฏฺฐา ทฏฺฐพฺพํ, ทิฏฺฐํ น มญฺญติ, อทิฏฺฐํ น มญฺญติ, ทฏฺฐพฺพํ น มญฺญติ, ทฏฺฐารํ น มญฺญติ; สุตฺวา โสตพฺพํ, สุตํ น มญฺญติ, อสุตํ น มญฺญติ, โสตพฺพํ น มญฺญติ, โสตารํ น มญฺญติ; มุตฺวา โมตพฺพํ, มุตํ น มญฺญติ, อมุตํ น มญฺญติ, โมตพฺพํ น มญฺญติ, โมตารํ น มญฺญติ; วิญฺญตฺวา วิญฺญาตพฺพํ, วิญฺญาตํ น มญฺญติ, อวิญฺญาตํ น มญฺญติ, วิญฺญาตพฺพํ น มญฺญติ, วิญฺญาตารํ น มญฺญติฯ อิติ โข, ภิกฺขเว, ตถาคโต ทิฏฺฐสุตมุตวิญฺญาตพฺเพสุ ธมฺเมสุ ตาทีเยว ตาที [ตาทิโสว ตาที (สฺยา. กํ.), ตาทิเส เยว ตาที (ปี.), ตาทีเยว ตาทีเยเวกา (ก.)]ฯ ตมฺหา จ ปน ตาทิมฺหา [ตาทิตมฺหา (สี. ปี.)] อญฺโญ ตาที อุตฺตริตโร วา ปณีตตโร วา นตฺถีติ วทามี’’ติฯ

‘‘ยํ กิญฺจิ ทิฏฺฐํว สุตํ มุตํ วา,

อชฺโฌสิตํ สจฺจมุตํ ปเรสํ;

น เตสุ ตาที สยสํวุเตสุ,

สจฺจํ มุสา วาปิ ปรํ ทเหยฺยฯ

‘‘เอตญฺจ สลฺลํ ปฏิกจฺจ [ปฏิคจฺจ (สี. ปี.)] ทิสฺวา,

อชฺโฌสิตา ยตฺถ ปชา วิสตฺตา;

ชานามิ ปสฺสามิ ตเถว เอตํ,

อชฺโฌสิตํ นตฺถิ ตถาคตาน’’นฺตฺนฺตฺติฯ จตุตฺถํ;

5. พฺรหฺมจริยสุตฺตํ

[25] ‘‘นยิทํ , ภิกฺขเว, พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ ชนกุหนตฺถํ, น ชนลปนตฺถํ, น ลาภสกฺการสิโลกานิสํสตฺถํ, น อิติวาทปฺปโมกฺขานิสํสตฺถํ, น ‘อิติ มํ ชโน ชานาตู’ติฯ อถ โข อิทํ, ภิกฺขเว, พฺรหฺมจริยํ วุสฺสติ สํวรตฺถํ ปหานตฺถํ วิราคตฺถํ นิโรธตฺถ’’นฺติฯ

‘‘สํวรตฺถํ ปหานตฺถํ, พฺรหฺมจริยํ อนีติหํ;

อเทสยิ โส ภควา, นิพฺพาโนคธคามินํ;

เอส มคฺโค มหนฺเตหิ [มหตฺเตภิ (ก.) อิติวุ. 35], อนุยาโต มเหสิภิฯ

‘‘เย จ ตํ ปฏิปชฺชนฺติ, ยถา พุทฺเธน เทสิตํ;

ทุกฺขสฺสนฺตํ กริสฺสนฺติ, สตฺถุสาสนการิโน’’ติฯ ปญฺจมํ;